Khủng hoảng kinh tế luôn thường xuyên xảy ra ở nhiều nơi trên thế giới, đặt biệt là ở các nước Tư bản, nhưng cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 lần này rất nghiêm trọng, nó diễn ra trong thời gian dài, bao trùm tất cả các ngành của nền kinh tế và lôi cuốn tất cả các nước trên thế giới.
Table of Contents
Nguyên nhân diễn ra cuộc khủng hoảng kinh tế 1929
Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929-1933 chính là cuộc khủng hoảng kinh tế lớn nhất trong lịch sử chủ nghĩa tư bản. Đó chính là cuộc khủng hoảng sản xuất “thừa”, bởi lẽ vì sự sản xuất bừa bãi, nhanh chóng chạy theo lợi nhuận trong những năm ổn định của chủ nghĩa tư bản 1924-1929 đã dẫn đến tình trạng hàng hoá thừa lại, bởi sức mua của quần chúng đã bị giảm sút nhiều do sự bóc lột tàn bạo của giai cấp tư sản.
Diễn biến của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929
Tháng 9 năm 1929, cuộc khủng hoảng bắt đầu từ nước Mĩ, là nước tư bản phát triển nhất lúc bấy giờ. Sản lượng công nghiệp ở Mĩ giảm 50%, trong đó gang, thép giảm xuống 75%, ô tô giảm 90%, 11500 xí nghiệp nhỏ và cả những xí nghiệp lớn bị phá sản.
Để nâng cao giá hàng hoá và thu nhiều lợi nhuận, các nhà tư bản kếch sù đã tiêu huỷ những hàng hoá thiết yếu như: cà phê, sữa, lúa mì, thịt…v.v… họ đốt hay đổ xuống biển chứ không được bán giá hạ.
Cuộc khủng hoảng kinh tế 1929 đã lan rộng đến các nước tư bản chủ nghĩa khác.
- Ở Anh, sản lượng gang năm 1931 sụt mất 50%, thép cũng giảm gần 50%, thương nghiệp giảm 60%.
- Ở Pháp, cuộc khủng hoảng bắt đầu từ cuối năm 1930 và kéo dài mãi cho đến năm 1936, sản lượng công nghiệp giảm 30%, nông nghiệp còn 40%, ngoại thương còn 60%, và thu nhập quốc dân còn 30%.
- Ở Đức, cho đến năm 1930, sản lượng công nghiệp giảm 77%.
- Ở các nước Ba Lan, Ý… cũng đều có khủng hoảng kinh tế.
Để cứu vãn tình hình bất ổn này, chính phủ của các nước tư bản đã thi hành một số chính sách như là đánh thuế nhập cảng nặng để hạn chế hàng hoá nước ngoài vào, lấy tiền trong ngân quỹ nhà nước với mục đich trợ cấp cho các nhà tư bản. Chính phủ Mĩ đã phải bỏ ra hàng chục triệu đô la trong việc trợ cấp này.
Cuộc khủng hoảng kéo dài trong 4 năm liên tiếp, cho đến năm 1933 thì chấm dứt.
Hậu quả của cuộc khủng hoảng kinh tế 1929
Trong thời kì khủng hoảng kinh tế, đời sống nhân dân rất khốn khổ:
Thứ nhất là nạn thất nghiệp. Ở Mĩ vào năm 1933, có khoảng 17 triệu người thất nghiệp, đó là chưa kể tới việc vô số nông dân bị phá sản, phải bỏ ruộng vườn đẻ đi ra thành phố sống lang thang. Ở Anh vào năm 1931, có khoảng 3 triệu người thất nghiệp. Các nước khác lúc bấy giờ cũng xảy ra tình trạng ấy.
Thứ hai là tiền lương bị giảm rất nhiều so với trước. Ở Mĩ, lương công nhân công nghiệp chỉ còn 56%. Ở Anh lương giảm còn 66%; ở Pháp lương giảm từ 30 đến 40%. Đó là còn chưa kể đến giá đồng bạc sụt xuống làm cho tiền lương thực tế càng bị giảm sút hơn. Năm 1931, riêng thành phố New York (Mĩ) có hàng nghìn người chết đói.
Bị đẩy đến bước cùng cực, công nhân và nhân dân lao động đã nổi dậy đấu tranh ngay lúc đó. Ở Mĩ vào năm 1930 có 2 vạn công nhân đã biểu tình thị uy, từ năm 1929 đến năm 1933, có khoảng 3 triệu rưỡi công nhân đã tham gia bãi công. Ở Đức vào năm 1930, có khoảng 15 vạn công nhân bãi công.
Khủng hoảng kinh tế 1929 đã làm cho mâu thuẫn giai cấp giữa tư bản và vô sản nổ ra, giữa nông dân lao động với địa chủ, phú nông ngày càng trở nên gay gắt. Giai cấp thống trị của các nước tư bản phải tăng cường chuyên chính, hạn chế sự tự do dân chủ và ở một số nước, đi tới biện pháp cực đoan đó là thiết lập chế độ phát xít.
Khủng hoảng kinh tế thế giới cũng làm cho mâu thuẫn giữa các đế quốc về vấn đề thị trường càng trở nên cực kì gay gắt hơn bao giờ hết. Chiến tranh thế giới thứ hai cuối cùng cũng bùng nổ vì nguyên do đó.
Những tác động của nó đối với xã hội Việt Nam
Trong giai đoạn từ 1929 đến 1933, các nước tư bản chủ nghĩa nói chung và đế quốc Pháp nói riêng đều lâm vào tình trạng khủng hoảng kinh tế rất nặng nề. Cuộc khủng hoảng đã tác động trực tiếp không nhỏ đến nền kinh tế Việt Nam:
- Thực dân Pháp đã rút vốn đầu tư ở Đông Dương về các ngân hàng Pháp và dùng ngân sách Đông Dương để hỗ trợ cho tư bản Pháp => Sản xuất công nghiệp ở Việt Nam bị thiếu vốn dẫn đến đình trệ.
- Lúa gạo trên thị trường thế giới bị mất giá làm cho lúa gạo Việt Nam không xuất khẩu được => Ruộng đất bị bỏ hoang. Hậu quả là nền kinh tế Việt Nam bị lâm vào tình trạng khủng hoảng rất nghiêm trọng, đời sống của đại bộ phận nhân dân Việt Nam lâm vào cảnh khốn cùng:
- Công nhân thất nghiệp thì ngày càng đông, số người có việc làm thì tiền lương đều bị giảm từ 30 đến 50%.
- Nông dân tiếp tục bị bần cùng hoá và có nguy cơ phá sản trên quy mô lớn.
- Tiểu tư sản lâm vào cảnh điêu đứng: Nhà buôn nhỏ phải đóng cửa, viên chức bị sa thải, sinh viên ra trường đều bị thất nghiệp.
- Một bộ phận lớn tư sản dân tộc đã lâm vào cảnh khó khăn, khốn đốn do không thể buôn bán và sản xuất.
- Ngoài ra, thực dân Pháp còn tăng sưu thuế lên gấp 2, gấp 3 lần và đẩy mạnh chính sách khủng bố trắng nhằm dập tắt phong trào cách mạng Việt Nam… khiến cho cuộc sống của người dân lao động khốn khổ đến tột cùng
Cuộc khủng hoảng kinh tế năm 1929 đã qua đi nhưng hậu quả của nó đã đặt ra đối với các quốc gia trong đó có Việt Nam nhiều thách thức cần phải vượt qua, nhưng đó cũng chính là thời cơ mới nếu ta biết cách tận dụng đúng. Ðây là dịp để chúng ta nhìn lại mình, có sự điều chỉnh, bổ sung cần thiết và hiệu quả trong đường lối, và trong chính sách kinh tế – xã hội của đất nước, giúp đất nước ta không những vượt qua khủng hoảng kinh tế 1929 mà còn phải tiến lên vững chắc.